درآمد پزشكان ايراني در هزار سال پيش

بي‌گمان دوران تمدن اسلامي يكي از باشكوه‌ترين دوران‌هاي پيشرفت و گسترش دانش است. بيش‌تر شنيده‌ايم كه سفارش اسلام به دانش‌اندوزي به روي آوردن مسلمانان به دانش انجاميد كه چنين نيز بوده است. اما به نظر مي‌رسد كه عامل‌هاي ديگري نيز بايد فراهم باشد تا سفارش به دانش‌اندوزي به پيامدهاي پرباري برسد. براي نمونه، درآمد يكي از بزرگ‌ترين پزشكان ايراني كه زماني را در بيمارستان بغداد به كار پزشكي پرداخت و پايه‌هاي پزشكي اسلامي را پي افكند، بيان مي‌كنيم جبرئيل‌بن بختيشوع، كه نزديك 215 هجري/830 ميلادي درگذشت، بر اساس نوشته‌ي قفطي در تاريخ پزشكان(اخبارالحكماء) ماهيانه 10 هزار درهم از بيت‌المال دريافت مي‌كرد و 50 هزار درهم نيز از دستگاه خلافت مي‌گرفت كه در آغاز هر سال همراه لباس‌هايي به ارزش 10 هزار درهم، به او ارزاني مي‌شد. او سالي دوبار خليفه، هارون‌الرشيد، را فصد(رگ‌زني) مي‌كرد و 100 هزار درهم مي‌گرفت و براي تجويز مسهل هر دو سال در ميان، همين اندازه دريافت مي‌كرد. از بزرگان دربار سالانه 400 هزار درهم و از خاندان برمكي يك ميليون و چهارصد هزار در هم مي‌گرفت. بر اساس محاسبه‌ي قفطي جمع مبلغي كه فقط از اين راه‌ها به دست مي‌آورد، بدون به شمار آوردن آن‌چه كه از بيماران كم‌اهميت‌تر مي‌گرفت، در 23 سال خدمت در دربار هارون‌الرشيد و 13 سال خدمت به خاندان برمكي، بيش از 88،800،000 درهم شد كه با در نظر گرفتن هر درهم برابر يك فرانك، بر اساس برآورد فن‌كرمر(Von Kremer) بيش از 5/3 ميليون ليره‌ي استرلينگ مي‌شود منبع براون، ادوارد. تاريخ طب اسلامي(صفحه‌ي 92). مسعود رجب‌نيا. انتشارات علمي و فرهنگي، 1383